Duboko u unutrašnjosti najlјepšeg zaliva mediterana – Boke Kotorske, ispod stamenog Lovćena, udјenuo se Kotor – grad dostojan svóg svog veličanstva – grad čije su lјepote opјevali i oslikali mnogi, znani i neznani.
O ovom blistavom crnogorskom biseru ispričano je i zapisano stotine priča, mitova i legendi, stotine događaja… Kotor je, dakako, grad koji svojim šarmom osvaja naklonost i divljenje svojih posetilaca.
Bogato kulturno nasliјeđe i arhitektonski stilovi te jedinstvena uklopljenost u okolinu, čine Kotor nadaleko čuvenim i prepoznatljivim.
Staro gradsko jezgro je riznica koja 2000 godina u svojim zidinama ljubomorno čuva blistave primjerke istorije i kulture od neprocjenjive vrijednosti.
Pomenimo samo neke poput Katedrale svetog Tripuna , Kneževe palate, Sat kule, Crkve Svetog Luke, Crkve Svete Marije, Crkve Gospe od zdravlja, Napoleonovog teatra…
Kotor grad-spomenik je jedan od najljepših i najbolje sačuvanih srednjevijekovnih urbanih cjelina. Osnovan je u antičko doba i od sedmog vijeka je poznat pod današnjim imenom.
Kotor ne čini samo njegova slavna istorija, krase ga i uske ulice, pjacete, sakralne građevine i stare patricijeske palate raskošnih fasada, poput Prinčeve palate ili Napoleonovog pozorišta….
Stari grad predstavlja jedinstven sklop malih uskih i krivudavih ulica, trgova, pjaca i pjaceta romantičnih naziva: Trg od oružja; Trg od brašna, Trg od drva, Pijaca od salate, Trg od kina… Najveći i arhitektonski najbolje uobličen je Trg od oružja kod glavnih gradskih vrata, sa nizom značajnih objekata: Sahat kulom, stubom srama, Kneževom palatom… ovi ljupki mali trgovi i uzane gradske uličice, u ljetnjoj sezoni predstavljaju otvorene scene na kojima se dešavaju čudesa…
Grad je takođe čuven po svojim atrakcijama kao što su: Karneval, Bokeljska noć, Gađanje kokota, Bokeljska mornarica…
Sistem fortifikacija (utvrda) Kotora se smatra naročito izuzetnim. Sastoji se od bedema dugačkog 4.5 km, visokog 20 m i 15 m širokog koji predstavlja zaštitu od mora. Izgradnja zida je započeta za vrijeme Ilira i nastavljena je do XVIII v. Od troja gradska vrata najstarija su „južna“, delom izgrađena u IX veku, dok su „severna“ i „glavna“ gradska vrata izgrađena sredinom XVI vveka u stilu renesanse.
Unutar ovih savršeno očuvanih zidina, najdužih na Mediteranu, smešteni su jedinstveni blistavi primjerci arhitekture koje je UNESCO 1979. godine stavio pod svoju zaštitu u red svetske kulturne baštine.
Kotor je, takođe, grad duge pomorske tradicije i slavnih moreplovaca o čemu svedoči Pomorski muzej.
Gradske zidine
Moćne kotorske zidine su relikt srednjevjekovnih gradskih utvrđenja. Sistemi zidina i bastiona su razvijani postepeno tokom vijekova, počev od originalnih ilirskih tvrđava na brdu sv. Ivan iznad grada pa na ovamo.
Cjelokupna dužina zidina iznosi nešto više od 4 km. što ovaj grad čini jedinstvenim na mediteranu. Naime, gradskim kulama i zidinama na daleko nema ravnih: po dužini su svakako nenadmašne a po ljepoti i očuvanosti im doskaču jedino one Dubrovačke. Debljina varira od 2 do 16 m. a visina doseže čak i do 20 m. Duž zidova koji Kotor opasuju sa svih strana; do mora, do rijeke Škudre pa do vrha brda Sv. Ivana ima više od 10 bastiona i tri gradske kapije. Kotorsku utvrdu velikim dijelom čini i strma litica Sv. Ivana kao prirodni štit s južne strane.
Ulaz u grad s južne strane, sastoji se od Sistema bedema koji uključuje Grudić bastion, pokretni lančani most iznad izvora i troja zasebna vrata iz tri različita perioda (13, 16 i 18. vijek).
Glavna vrata su građena u 16. vijeku. Do 19. vijeka prilaz gradu sa śeverne strane koje je bilo moguće samo sa broda, do tada obalski put nije postojao.
iznad vrata bili su postavljeni Mlečanski i Austrijski detalji ali su uništeni poslje II svijetskog rata tj. zamenjeni novim simbolima.
Śeverna gradska vrata povezana su direktno s malim mostom koji, preko rijeke Škudre, vodi pravo u grad
Legenda o postanku
U stara vremena, kada je Risan bio glavno mjesto u Boki, bio je tor ondje, gdje je sada Kotor, pa pošto Risan propadne u more, počne se novi grad zidati kod Tora, i nazovu ga Kotor. Više Kotora u kamenitoj gori vidi se nekakva velika jama kao pećina. Onu je pećinu bio počeo kopati silni car Stefan, da ondje gradi grad Kotor, pa mu kazala vila da to ne čini, jer mu onđe u onoj vrleti nema ni brodu pristaništa, ni konju poigrišta, već nek’ ga gradi dolje kraj zaliva. Car posluša vilu i s pomoću njezinom načini grad Kotor, i dovršivši ga sasvim, pozove na čast mnogu gospodu i vilu. Kada se car pred gospodom stane hvaliti, kakav je lijep grad načinio, vila ga prekori, da on to bez nje ne bi mogao učiniti; caru na taj ukor bude tako žao, da udari vilu šakom po obrazu, a ona se na to rasrdi, te sve izvore i studence po Kotoru otruje i sve goste careve poludi. Kada car tu osvetu vidi, on stane vilu moliti i jedva je kojekako namoli, te mu goste povrati od ludila i očisti mu od otrova samo jedan izvor iza južnih vrata gradskih. I od toga su i sada osobito ljeti kada je suša, sve vode po Kotoru slane, osim onog izvora iza grada na južnoj strani.